Stjórnvöld grafi ekki undan samkeppnisstöðu áliðnaðar

Samtök álframleiðenda á Íslandi lýsa undrun sinni á ummælum Steingríms J. Sigfússonar, fjármálaráðherra, í fréttum um kolefnisskatta og íslenskan iðnað. Í fréttum Ríkissjónvarpsins sagði ráðherra að aldrei hefði verið samið um að almennar skattahækkanir kæmu ekki við þessi fyrirtæki, auk þess sem það væri ekki sanngjarnt að þessar atvinnugreinar greiddu ekki kolefnisgjald þegar aðrar greinar gerðu það. Hér hlýtur að vera um misskilning að ræða. Íslenskur áliðnaður fellur nú þegar undir viðskiptakerfi Evrópusambandsins með losunarheimildir, ETS, en því kerfi er ætlað að  skapa hagræna hvata fyrir fyrirtæki til að draga úr losun. Raunar er það kerfi einsdæmi í heiminum en áliðnaður utan Evrópu greiðir engin slík gjöld. Með upptöku kolefnisgjalds til viðbótar gjaldtöku vegna ETS eru íslensk stjórnvöld að skerða verulega samkeppnishæfni áliðnaðar hér á landi.

Hugmyndir fjármálaráðherra fela því í sér tvísköttun á kolefnislosun áliðnaðar á Íslandi sem tíðkast hvergi annars staðar. Þær eru jafnframt skýrt brot á samkomulagi því sem gert var við stjórnvöld í desember 2009, auk þess sem þær brjóta í bága við ákvæði fjárfestingarsamninga. Þau þrjú fyrirtæki sem hér starfa í áliðnaði hafa alla tíð lagt mikla áherslu á gott samstarf við íslensk stjórnvöld á hverjum tíma. Fyrrgreint samkomulag var einmitt gert í þeirri viðleitni að koma til móts við erfiða stöðu ríkissjóðs, eins og fram kemur í fyrirsögn þess. Þau fara ekki fram á annað af hálfu stjórnvalda en að staðið sé við gerða samninga.

Samkomulagið fól jafnframt í sér innleiðingu tímabundins raforkuskatts og fyrirframgreiðslu tekjuskatts þessara fyrirtækja á tímabilinu 2010-2012 í ljósi erfiðrar stöðu ríkissjóðs. Þau áform sem nú hafa verið kynnt brjóta því einnig gegn ákvæðum um raforkuskatt, þar sem fyrirhugað er að festa hann í sessi. Í þessu samhengi má benda á að  Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn hefur í skattatillögum sínum til Fjármálaráðuneytisins varað stjórnvöld við að leggja nýjar og óvæntar álögur á orkufrekan iðnað. Þrátt fyrir að sú leið sé auðveld til skamms tíma til að auka tekjur ríkissjóðs, geti hún til langs tíma grafið undan trúverðugleika stjórnvalda og þar með dregið úr frekari fjárfestingu á þessu sviði (bls 42). Því leggi AGS áherslu á að stjórnvöld grípi ekki til neinna óvæntra ráðstafana sem auki skattbyrði orkufreks iðnaðar (bls 64).

Engin álver, hvorki í Evrópu né annars staðar í heiminum, greiða kolefnisgjald af því tagi sem áform eru uppi um að leggja á hér á landi. Fullyrðingar um að Ísland sé einhver skattaparadís, þar sem samsvarandi starfsemi sé “skattlögð alls staðar erlendis”, standast því ekki.